Bazı çene deformiteleri doğuştan olabilirken, diğerleri kemik gelişimi sırasında veya travmalar sonucu gelişebilir. Ortognatik cerrahi, çeneleri ve yüz kemiklerini birbirine göre konumlandırmak amacıyla yapılır ve çenenin çiğneme fonksiyonunu iyileştirmek amaçlanır Cerrahinin, genel tedavi sürecinin sadece bir bileşeni olduğunu belirtmek önemlidir. Birçok durumda, dişlerin hareketini ve düzeltilmesini içeren ortodontik tedavi de gerekebilmektedir. Genellikle, bu ortodontik müdahale, cerrahi işlemden önce veya sonra gerçekleşebilir.
Hastanın Tedavi Sürecindeki Rolü
Ortognatik cerrahiye planlanan hastaların ameliyat için hazırlanması, cerrahi aşama ve sonrasındaki süreçler, belirli bir zaman gerektirir. Tüm tedavi periyoduna başlamadan önce bu sürece bağlı kalmak önemlidir. Tedavi planınızın her aşamasını bilmeniz ve tüm aşamalarda ne beklemeniz gerektiğini anlayın. Faydaları ve riskleri anlamak için zaman ayırın. Ayrıca, sorular sorarak ve gerekli bilgileri alarak sürece aktif olarak katılmanız gerekmektedir.
Ortognati Tedavi Ekibiniz
– Oral ve Maksillofasiyal Cerrah: Bu uzman, çene ve yüz kemikleri üzerinde cerrahi işlemler yapar.
– Ortodontist: Cerrahla yakın işbirliği içinde, bu diş uzmanı dişleri hareket ettirerek işlevlerini ve görünümlerini, aynı zamanda çenelerle uyumlarını geliştirmeye odaklanır.
– Genel diş hekimi ve ek diş uzmanları: Genel bir diş hekimi çeşitli diş problemleriyle ilgilenir ve ihtiyacınız olursa diş uzmanlarına danışabilirsiniz. Örneğin, bir periodontist diş eti hastalıklarıyla ilgilenirken, bir protez uzmanı gerekirse taçlar, köprüler veya implantlar sağlayabilir.
– Diğer profesyoneller: İhtiyacınıza göre, bir konuşma terapisti, fizyoterapist veya diğer sağlık hizmeti sağlayıcıları tedavinizi optimize etmeye katkıda bulunabilir.
Çenelerde Yaygın Görülen Problemler
Aşağıda bazı yaygın çene sorunları bulunmaktadır. Birden fazla problemi aynı anda yaşamanız mümkündür.
-Sınıf II(retrognati)
Alt çenenin çok geride (retrognati) konumlandırılması, ısırmanın zorlaşmasına ve çenenin zayıf veya geriye doğru çekik görünmesine neden olabilir.
-Açık Kapanış (open-bite)
Arka azı dişlerinin birbirine değdiği ancak ön dişlerin kapanmadığı durumlarda, dudakların kapatılması zorlaşabilir. Bu durum, üst çenenin çok uzun veya alt çenenin çok kısa olması sonucu oluşabilir.
– Sınıf III (prognati):
Alt çenenin çok ileri doğru çıkıntı yapması (prognati) sonucunda çene öne doğru çıkar ve alt dişler, üst dişlerin üzerine çıkabilir veya onları örtebilir.
– Asimetri:
Üst çene ve/veya alt çenenin sağ ve sol taraflarda aynı düzlemde olmaması, yüz asimetrisine neden olur.
Çeneler kapanış problemi Nelere Yol Açar?
– Çiğneme ile ilgili zorluklar: Yiyecekleri ısırma veya çiğnerken ağızda tutma zorluğu. Bununla birlikte bir veya her iki temporomandibular eklemde (TMJ) ağrı yaşanabilir.
– Konuşma zorlukları: Belirli sesleri çıkarma veya net konuşma zorlukları.
– Solunum problemleri: Daralmış veya tıkanmış hava yolu, gürültülü veya zor nefes almaya yol açabilir ve bu da uyku apnesine (uyku sırasında solunum kesintileri) neden olabilir.
– Estetik problemler: Çene uyumsuzlukları, bireyin kendi görünümünden memnun olmamasına neden olabilir.
Muayene ve Tedavi Kayıtları
Cerrahınız ve ortodontistiniz, kapsamlı muayeneler yapar ve detaylı kayıtlar tutar. Bu kayıtlar, dişlerin ve çenelerin mevcut konumunu gösteren fotoğraflar, BT taramaları ve dijital modeller içerir. Bazı kayıtlar birden fazla kez alınabilir.
Muayeneler ve kayıtlar şunları kapsayabilir:
– Tıbbi geçmiş: Geçmiş ameliyatlar, yaralanmalar, genel sağlık ve diş sağlığı hakkında sorgulama. Gelecekte yapılması planlanan herhangi bir diş veya yüz estetik prosedüründen bahsetmek önemlidir.
– Fiziksel muayene: Çenelerin ve dişlerin birlikte nasıl işlediğinin değerlendirilmesi, diş etleri ve dişlerin sağlığının kontrol edilmesi ve dilin ve hava yolunun boyutunun değerlendirilmesi.
– Fotoğraf ve videolar: Çenelerin, dişlerin ve yüzün fotoğraflarının çekilmesi, gülme veya konuşma videolarının kaydedilmesi.
– BT Taramaları: Baş ve çenelerin 3D görüntülerini oluşturmak için konik ışınlı bilgisayarlı tomografi (CBCT) taramalarının kullanılması.
– Modeller: Dişlerin dijital taramaları veya fiziksel kalıpları yoluyla oluşturulan plastik, alçı veya 3D dijital modeller. Bunlar, çiğneme sırasında dişlerin ve çenelerin uyumu ve hareketini gösterir.
– Diğer değerlendirmeler: Belirli durumlarda, uyku çalışması, konuşma testi, psikolojik muayene veya diğer değerlendirmeler gerekebilir.
Ameliyata Hazırlık ve Ameliyat Günü
Ameliyata Hazırlık
Tedavi ve iyileşmenizi kolaylaştırmak için atabileceğiniz birkaç adım vardır:
– Sigara kullanımını bırakın: Şu anda sigara kullanıyorsanız, ameliyat sırasında komplikasyon riskini artırabilecek, iyileşme sürecini engelleyebilecek ve diş eti hastalıklarına yol açabilecek veya kötüleştirebilecek olan sigara içme veya diğer tütün ürünlerini kullanmayı bırakmanız önerilir.
– İyileşme süresi için plan yapın: Ameliyattan önce işten veya okuldan zaman ayarlayın ve evdeki iyileşme süresinin beklenen süresini cerrahınızla görüşün.
– Talimatlar doğrultusunda ilaçları ayarlayın: Kullandığınız reçeteli veya reçetesiz ilaçlar, takviyeler veya bitkisel çözümler hakkında cerrahınıza bilgi verin. Durumunuza bağlı olarak, ameliyattan önce bunların bazılarını veya tamamını bırakmanız gerekebilir.
Ameliyat Deneyimi
Ameliyat Öncesi Hazırlıklar
– Ameliyat genellikle birkaç saat sürer ve ameliyat sonrası aynı gün evinize dönebilir veya yeterince iyileşene kadar bir veya daha fazla gece hastanede kalabilirsiniz.
– Ameliyattan önce, az çiğneme gerektiren sıvı gıdalara sahip olmanız gerekir. Bunlar arasında tam besleyici içecekler, çorba ve süt bulunur. Muz gibi kolayca sıvılaştırılabilen gıdalar da önerilir.
– Ameliyattan sonra sizi eve götürecek ve ameliyat sonrası sizinle kalacak yetişkin bir aile üyesi veya arkadaş ayarlayın.
– Ameliyattan önce belirtilen süre boyunca yemek yememek veya içmekten kaçının, (genellikle yaklaşık 8 saat) Ameliyat sırasında düzenli ilaçlarınızı alıp alamayacağınızı cerrahınızla konuşun ve eğer alabilirseniz, bunları küçük yudumlarla su ile alın.
Ameliyat Günü
– Hastaneye varışınızda, personel ameliyat için sizi hazırlamada yardımcı olacaktır. Bu süreçte, güvenlik nedenleriyle adınızı ve geçireceğiniz ameliyat türünü birkaç kez sorabilirler.
– Sıvı ve ilaç vermek için bir intravenöz (IV) hat kurulacaktır.
– Ameliyat sırasında ağrısız, derin uyku benzeri bir durumda olmanızı sağlamak için genel anestezi uygulanacaktır.
– Ameliyatın sonuna doğru, dişlerinizin çiğneme yüzeyleri arasına bir plastik splint yerleştirilebilir. Bazı durumlarda, çeneleri kapalı tutmak için tellere veya lastiklere takılabilir. Alternatif olarak, daha gevşek şekilde yönlendirici lastikler kullanılabilir. Belirli durumlarda, tellere veya lastiklere ihtiyaç duyulmayabilir
Ameliyat Sonrası Dönem
Ameliyat Sonrası İlk Dönem
Ameliyattan sonra, yüzünüzdeki şişlik için soğuk paketler uygulanacak. Yüzünüzün ameliyattan dolayı hala uyuşuk olması normaldir. Herhangi bir ağrınız olursa, ağrı kesici verilecektir. Hemşireler, sizi normal bir hastane odasına aktarmadan önce iyileşmenizi yakından takip edecekler.
Hastane İyileşme Aşaması
Ameliyattan kısa bir süre sonra, komplikasyonları önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için yürümenize yardımcı olunacaktır. Hidrasyonu korumak için erken dönemde sıvılar verilmeye başlanacaktır. Mide bulantısı, ameliyat sonrası yaygın bir durumdur. Herhangi bir endişeniz varsa, bunları önceden cerrahınızla tartışın.
Eve Dönüş
Hastanede kalış süresi genellikle 1 veya 2 gündür. Taburculuktan önce, ağrı yönetimi, şişlik ve gerekli ilaçlar hakkında kapsamlı öz bakım talimatları alacaksınız.
Evde İyileşme
Eve döndüğünüzde, vücudunuzun iyileşme sürecine yardımcı olacak eylemlere öncelik verin. Yeterli kalori ve protein tüketmeye dikkat edin. Ağzınızın ve dişlerinizin temizliğini korumak, yara yerlerinin iyileşmesi için çok önemlidir.
Şişlik ve Ağrı Yönetimi
İlk günlerde, yüzünüzde ve boynunuzda artan bir şişlik ve olası cilt renk değişiklikleri görülebilir. Bu belirtileri hafifletmek için:
– Yatarken, başınızı ve omuzlarınızı kalbinizden yüksekte tutun.
– Yüzünüze, ince bir bezle sarılmış soğuk paketi 10 dakika boyunca uygulayın ve aralarında en az 5 dakika mola verin.
– Reçete edilen ağrı kesici ilaçlara uygun olarak alın ve ağrı şiddetlenmeden önce almayı beklemeyin.
Beslenme ve Sıvılar
Ameliyat sonrası, şişlik nedeniyle katı gıdaları tüketmek zor olabilir. Bu dönem, günler sürebilir ve tüm gıdalar sıvı formda tüketilmelidir. Bu, yetişkin bir hastanın günlük beslenme ihtiyaçlarını karşılama zorluğunu doğurabilir. Sıvılar en önemli besin olduğundan, günde 6 ila 8 bardak sıvı içmeye özel dikkat gösterilmelidir. Bu aşamada kalori ihtiyaçlarını karşılamak da zor olabilir. Bu amaç için birçok sıvı beslenme takviyesi bulunmaktadır. Yüksek kalori içeriği ve protein, kalori ve vitamin dengesi sayesinde hedeflerinize ulaşmanızı kolaylaştırırlar. Bu içecekler, meyve, protein tozları veya diğer malzemeler içeren smoothie’ler veya buzlu meyve içecekleri ile zenginleştirilebilir. Beslenme hedeflerinize ulaşıp ulaşmadığınızı belirlemek için, tükettiğiniz sıvı miktarlarını ve kalorileri kaydedeceğiniz bir diyet günlüğü tutmak faydalı olabilir. Bu kısa süreli sıvıya bağımlı dönemden sonra, ısırma veya çiğneme gerektirmeyen yarı katı “çiğneme gerektirmeyen” gıdalardan oluşan bir diyet önerilebilir. Bu diyet, ısırma veya çiğneme gerektirmeyen bir kıvamda tüketilebilir. Normalde tükettiğiniz birçok yiyeceği, örneğin yumuşak pişmiş yumurta, yumuşak pankekler, iyi pişmiş makarna, balık filetoları vb. tüketebilirsiniz. Cerrahi bölgelerinizde iyileşme ilerleyene kadar bu bölgelere zorlama yapmaktan kaçınmanız çok önemlidir.
Ağız Hijyeni
Aşağıdaki adımlarla ağzınızın ve dişlerinizin temizliğini sağlayın:
– Eğer ağız açıklığınız sınırlıysa, zor yerlere ulaşmak için bebek diş fırçası kullanın.
– Florürlü diş macunu veya ağız çalkalama suyu için reçete edilen talimatları takip edin.
– Normal fırçalama ve diş ipi kullanma rutinlerinize, mümkün olduğunca erken dönün.
Banyo
Ağız operasyonlarından sonra banyo yapmakta bir sakınca yoktur. Ancak, ameliyat sonrası yorgunluk ve bitkinlik, banyo sırasında baş dönmesi ve bayılmaya neden olabilir. Banyo kapınızı kilitlememeniz ve banyo yaparken sizi hızla ulaşabilecek evde birinin olmasını sağlamanız gerekir. Ağzınızın dışında bir yaranız varsa, özellikle ameliyattan sonraki ilk 2 gün boyunca banyo yaparken yaranızı kuru tutmanız önemlidir. Bu durumlar için doktorunuzun tavsiyesine uymalısınız.